Landschappen van modelbanen zijn meestal prachtig om te zien maar bij veel banen is het wel verdacht stil. Weliswaar willen locs nog wel eens geluid produceren maar daar blijft het dan ook bij. Waarom niet ook andere bronnen van geluid nagebootst op de modelbaan. Denk aan stadsverkeer, perrongeluiden, kerkklok, boerderijgeluiden, stromend water, fabrieken, etc.
Nu zijn er in de handel kleine geluidsmodules te koop waar je een geluid in kunt opnemen. De modules zijn zo klein dat ze makkelijk ergens in kunnen worden gebouwd. Nadeel: ze zijn nogal prijzig als je jouw modelbaan overal van geluid wilt voorzien. Vandaar dat ik een alternatief heb verzonnen en gebouwd.

Heb jij tips of aanvullingen, voeg dan onderaan deze pagina jouw reactie toe.

Het idee in het kort

Het idee is gebaseerd op Dolby Surround. Versie 7.1 bevat 8 kanalen. De gebruikelijke opstelling van de luidsprekers is dan alsvolgt:

dolby

In plaats van een Dolby geluidsinstallatie rondom de modelbaan te plaatsen, maken we 8 sporen met geluid, elk spoor voor een onderdeel van de modelbaan, bijvoorbeeld de omgeving van een station, boerderij of een industrieterrein. De geluidssporen worden met behulp van een audioprogramma samengesteld uit meerdere geluidsbronnen. In het voorbeeld van de boerderij zijn dat geluiden van varkens, koeien, kippen, paarden, wat men wil. Vervolgens wordt voor elk kanaal een dergelijk geluidsfragment gemaakt. Maak de fragmenten niet te kort anders valt de herhaling in geluiden op. Een goede lengte is 3 minuten.

De 8 geluidsfragmenten worden met een ander programma omgevormd tot een Dolby 7.1 geluidsspoor dat vervolgens via een PC of laptop – waaraan een Dolby geluidsmodule is gekoppeld – afgespeeld over diverse kleine versterkers en boxen.

Stap voor stap

Stap 1: verzamel soundbites

Verzamel alle benodigde geluiden. Enkele sites waarvan veel geluiden zijn te downloaden of op te nemen met Freecorder 4 (zie: http://applian.com/freecorder4/) zijn:

  • http://www.bromsgrovemodels.co.uk/hqmodules.htm
  • http://www.freesound.org/
  • http://groups.yahoo.com/group/LayoutSound/
  • http://soundbible.com/tags-city.html

Stap 2: mix soundbites

Maak nu een mix van diverse geluiden die je op een bepaalde plaats op de modelbaan wilt horen, bijvoorbeeld stadsgeluiden (mensen, verkeer, claxons, etc.). je kunt hiervoor het gratis geluidsbewerkingsprogramma Audacity gebruiken.

audacity1

  1. zet Project Rate (links onder in beeld) op 48000 Hz
  2. voeg een of meer audiosporen toe en plaats hierin de verzamelde geluiden, elk op een apart spoor (menu Tracks | Add new | Audio track)
  3. maak nu een prettige mix (geluiden moeten niet overheersen of te vaak herhaald worden).
  4. bewaar het project vervolgens met de aparte sporen (menu File | Save project as) zodat je later nog altijd de mix kunt aanpassen als bijvoorbeeld een geluid zou overheersen.

Mix nu alle sporen naar een monospoor:

  • selecteer alle tracks (ctrl+A)
  • kies menu Tracks | Mix and Render
  • bewaar resultaat met: menu File | Export als WAV (Microsoft) signed 16 bit PCM bestand
  • sluit Audacity af (niet nog eens de gerenderde mix bewaren)

Stap 3: maak een Dolby geluidssignaal

Maak nu van alle gemixte sporen een Dolby 7.1 track.
Download daartoe de Windows Media Mono to Multichannel Wave Combiner 9 Series.
Dit is een simpel en gratis commandline programma om meerdere mono geluidsbestanden samen te smelten tot een enkel geluidsbestand (van het ty wave format-extensible) dat kan worden bewaard als een audio only avi.

download adres:
http://www.microsoft.com/downloads/details.aspx?FamilyId=72F6F2FA-0ABE-4A92-9DD0-FD35B966825C&displaylang=en

Na installatie vind je het programma in de Program Files map. Bij Windows XP is dat:
C:\Program Files\Windows Media Components\Tools\WAVAVIMUX\WavAviMux.exe

Gebruik van het programma:

  1. open een command-box (Start | Run | cmd)
  2. De opbouw van de programma-aanroep is:
    wavavimux -o 8channelfile.avi -iwav 8 left.wav right.wav center.wav lfe.wav ls.wav rs.wav aux1.wav aux2.wav -mask 255
  3. Gebruik voor de namen: left.wav, right.wav, center.wav, lfe.wav, ls.wav, rs.wav, aux1.wav, aux2.wav
    jouw eigen bestandsnamen van de losse geluidssporen die je in stap 2 met Audacity hebt gemaakt en bewaard.
    Bijvoorbeeld:
    left.wav = links_zagerij.wav
    right.wav = links_boerderij.wav
    etc.
  4. Het commando dat je moet intikken wordt in dit voorbeeld dan:
    C:\Program Files\Windows Media Components\Tools\WAVAVIMUX\WavAviMux.exe -o 8channelfile.avi -iwav 8 links_zagerij.wav links_boerderij.wav stadsverkeer.wav perron.wav fabriek.wav rechts_dorp.wav bos.wav waterval.wav -mask 255

Als resultaat wordt het Dolby 7.1 geluidspoor in bestand 8channelfile.avi gegenereerd.

Stap 4: sluit een Dolby geluidskaart aan op de PC/laptop

Ik heb als Dolby geluidskaart gekozen voor de Conrad USB soundbox 7.1 zwart (zie: http://shop.conrad.nl/872990.html)

usbsoundbox

Met deze USB-SoundBox kunnen muziek en films met volle 7.1-surroundweergave worden afgespeeld. De SoundBox wordt aangesloten op een vrije USB-poort van de PC/laptop. Dit mag gerust een ouder model zijn want er is niet veel processorkracht nodig om het geluid af te spelen. Gebruik je al een PC bij je modelbaan voor andere doeleinden zoals besturing dan kan dit er wel bij.

Op de vele in- en uitgangen kun je allerlei audioapparatuur aansluiten. Wij sluiten hierop 4 stereo versterkers aan zodat we acht geluidsboxen kunnen aansturen, elk voor een van onze sporen.

Ik heb hiervoor oude luidsprekersetjes voor de PC gesloopt.
De versterkertjes in deze setjes heb ik in een enkele kast ingebouwd terwijl de luidsprekers op de modelbaan uit het zicht worden geplaatst, bijvoorbeeld in een gebouw of tunnel.

geluidsboxen

De opengeklapte kast met de versterkers die uit oude PC geluidsboxen zijn gehaald die zijn aangesloten op de USB-soundbox:

versterkers

Hier kun je ook nog grofweg de geluidssterkte verhouding tussen de verschillende sporen instellen. De fijne instelling kan beter worden gedaan in het Dolby programma dat bij de USB-soundbox is geleverd.

Voorbeeld:
Als voorbeeld de boerderij en omgeving met geluiden van paarden, koeien, varkens, vogeltjes en soms het luiden van een kerkklok.

boerderij

In de schuur van de boerderij is een van de luidsprekers van de PC-speakersetjes gemonteerd waaruit het volgende geluid komt:

boerderij-speaker

Stap 5: Geluid!

Het Dolby 7.1. geluidsspoor kan nu worden afgespeeld via het programma VLC-player versie 2.0.1 of hoger. Dit kan gratis worden download op: http://www.videolan.org/vlc/

Tip

Zet het geluid niet te hard anders wordt het op de modelbaan een kakofonie van geluiden. Stel de geluidssterkte zo in dat je dichtbij de bron moet zijn om het goed te horen. De andere geluiden klinken dan als het ware in de verte. Precies zoals in de werkelijkheid: een fabriek die op een paar honderd meter afstand ligt, is nog wel te horen maar de geluiden ter plekke overheersen. Datzelfde effect moet je ook zien te bereiken met de volumeinstellingen van de diverse geluidssporen.